Tautologie (zwane też pleonazmami) należą do częstych błędów językowych. Komu z nas nie zdarzyło się bowiem cofać do tyłu, podnosić do góry czy tupać nogami? Czy na pewno jednak potrafisz odróżnić tautologię od wyrażenia prawidłowego?

Niektóre tautologie są powszechnie wyśmiane, a przez to – łatwo zauważalne. Ot, taka godzina czasu – prawda, że już na dźwięk tej frazy aż trzeszczy w uszach?

Czy jednak zawsze godzina czasu jest błędem językowym? A co z konstrukcjami:

• Ile kosztuje godzina czasu pracy Twojego pracownika?
• Która jest godzina czasu lokalnego?

Z drugiej strony istnieje cała masa pleonazmów, które wciąż pozostają niemal niedostrzegalne (o ile się nie jest wyczulonym na takie szczegóły profesjonalnym korektorem albo językoznawcą). Mnie osobiście ciarki po grzbiecie przechodzą zawsze, gdy słyszę:

• Poproszę bochenek chleba (a czy bochenek jest miarą czegokolwiek innego niż chleb?)
• Zgniótł leżącą przed nim kartkę papieru (oprócz papieru nie istnieje żaden inny element rzeczywistości, którego jednostką jest kartka)
• Skinął potakująco głową (mimo że słowniki języka polskiego nie precyzują kierunku ruchu, jakim jest skinięcie, zwyczajowo przyjęło się, że w przypadku skinięcia głową jest to ruch potakujący)
• Powąchał nosem kwiatek (a czymże innym można wąchać?)
• Krótko i zwięźle (klasyczne masło maślane)

A co z silnikiem napędowym? Czy istnieje silnik, którego celem nie jest napędzanie czegoś? Hm, trzeba by sprawdzić… Być może stosuje się gdzieś urządzenia tego typu, których główną funkcjonalnością jest np. korygowanie ruchu urządzenia, a nie jego napędzanie… A jeśli tak, zwrot silnik napędowy wcale nie musi być błędem.

Z kolei istnieją też wyrażenia, które niesłusznie poddawane są językowemu linczowi. Najbardziej chyba klasycznym przykładem jest dzień dzisiejszy, który wielu słuchaczy czy czytelników po prostu mierzi.

Czy jednak jest to tautologia? Nie – skoro bowiem dzień może być również jutrzejszy, a był i wczorajszy, nie możemy powiedzieć, że dzień zawsze jest dzisiejszy.

PS Wszystkie przytoczone wyżej przykłady błędów językowych pochodzą z tekstów sprawdzonych i poprawionych przez korektorów i redaktorów Korekto.pl.

Maciej Dutko